H Μελίνα Μερκούρη υπήρξε η μακροβιότερη υπουργός Πολιτισμού που άντεξε όλους τους ανασχηματισμούς του Ανδρέα Παπανδρέου. Άφησε πίσω της σπουδαίο έργο και μια τεράστια παρακαταθήκη.
Δημιούργησε τον θεσμό των Περιφερειακών Θεάτρων, των λεγόμενων ΔΗΠΕΘΕ, το μαζικό θέατρο για τους μαθητές, τη δωρεάν είσοδο στα Μουσεία για τους Έλληνες, τους πολιτιστικούς ακολούθους στις πρεσβείες, ενώ ήταν μπροστάρης για τη διεκδίκηση της Χρυσής Ολυμπιάδας. Δική της ιδέα ήταν η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων στην Αθήνα και η πεζοδρόμηση γύρω από την Ακρόπολη.
Όμως, η μεγαλύτερη συμβολή της ήταν η κίνηση για τη διεκδίκηση των γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο. Για αυτό τον σκοπό συνέλαβε την ιδέα ενός νέου Μουσείου Ακροπόλεως και προκήρυξε διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την κατασκευή του, το 1989. Ήταν αυτή που έπεισε τους εταίρους μας στην Ευρώπη και ξεκίνησε ο θεσμός των Πολιτιστικών Πρωτευουσών της Ευρώπης. Μάλιστα πρώτη Πολιτιστική Πρωτεύουσα έγινε το 1985 η Αθήνα.
Η Μερκούρη έφυγε από τη ζωή μετά από σκληρή μάχη στις 6 Μαρτίου του 1994, σε ηλικία 74 ετών
Είχε καρκίνο του πνεύμονα, καθώς ήταν μανιώδης καπνίστρια. Συνήθιζε να λέει ότι το τσιγάρο της χάρισε χιλιάδες ευχάριστες στιγμές. Δυστυχώς όμως, της επεφύλαξε την πιο πικρή γεύση για το τέλος της ζωής της. «Παραλίγο να με λιντσάρουν επειδή κάπνιζα», είχε πει σε συνέντευξή της και λίγο αργότερα ζήτησε συγγνώμη και άναψε τσιγάρο μπροστά στην κάμερα, λέγοντας πως δεν μπορούσε να κρατηθεί. Όταν αρρώστησε, λίγο πριν φύγει στο εξωτερικό για επέμβαση βρέθηκε στο Υπουργείο και έγραψε σε ένα πακέτο τσιγάρα, «θα ξαναγυρίσω». Δυστυχώς όμως δεν επέστρεψε.
