Κώστας Ιορδανίδης
Οι άξονες της τουρκικής πολιτικής στην περιοχή των άμεσων ελληνικών συμφερόντων, πέραν των χρονίων και σταθερών διεκδικήσεων της Αγκυρας στο Αιγαίο, περιλαμβάνουν εδώ και μήνες πλέον τη διεκδίκηση –δι’ αυθαιρέτων μεθοδεύσεων– δικαιώματος στα ενεργειακά αποθέματα της Ανατολικής Μεσογείου, και, εντελώς προσφάτως διακηρύξεις για «λύση» του Κυπριακού στη βάση δημιουργίας δύο ανεξαρτήτων κρατών στη νήσο – ενός Ελληνοκυπριακού και ενός Τουρκοκυπριακού.
Οι ενέργειες της Αγκυρας καταδικάζονται ρητορικώς ως έκνομες από τη διεθνή κοινότητα δίχως κυρώσεις και άλλες επιπτώσεις, όπως εξάλλου θα ανέμενε όποιος στοιχειωδώς έχει ασχοληθεί με την ελληνοτουρκική διένεξη.Παρέλκει η αναφορά στα θέματα του Αιγαίου, όχι βεβαίως διότι στερούνται σημασίας, αλλά επειδή η βάση των τουρκικών διεκδικήσεων παραμένει ίδια, διευρυνόμενη σταδιακώς. Η προβολή ωστόσο διαιρέσεως της Κύπρου σε δύο κράτη ανεξάρτητα, είναι ένα θέμα διαφορετικής ποιότητος.
Ηταν σαφές από την τελευταία επίσκεψή του στην Αθήνα ότι ο κ. Ερντογάν πίστευε ότι η συνέχιση των συνομιλιών στη βάση της συμφωνίας Μακαρίου-Ντενκτάς –συνομοσπονδίας δηλαδή– δεν είχε πλέον κανένα νόημα και ότι οι κυβερνήσεις Ελλάδος και Τουρκίας θα έπρεπε –κατόπιν συνομιλιών– να επεξεργασθούν μία λύση που θα επεβάλλετο στην Κύπρο. Η θέση αυτή, που είχε διατυπωθεί μάλιστα δημοσίως, δεν έγινε προφανώς δεκτή.
Στη Λευκωσία και στην Αθήνα επικρατεί η άποψη ότι ο κ. Ερντογάν θα επιχειρήσει αναγνώριση του κατοχικού καθεστώτος της Βορείου Κύπρου από το Αζερμπαϊτζάν και την κυβέρνηση της Λιβύης. Ακόμη και εάν το επιτύχει θα είναι εξέλιξη ανυπάρκτου σημασίας διεθνώς.
Το πιθανότερο είναι ότι η πρόταση του κ. Ερντογάν για τη δημιουργία δύο κρατών στην Κύπρο αποτελεί μία «διπλωματική αφετηρία» με στόχο λύση του Κυπριακού στη βάση συνομοσπονδίας, με ίσα δικαιώματα και συμμετοχή στον πλούτο που ενδεχομένως θα προκύψει από την αξιοποίηση των ενεργειακών αποθεμάτων της κυπριακής ΑΟΖ.
Καθ’ όσον αφορά το ευρύτερο θέμα της διαχειρίσεως δηλαδή των ενεργειακών αποθεμάτων της Ανατολικής Μεσογείου, επισημαίνεται ότι η σχετική πρόταση διατυπώθηκε αρχικώς από τον κ. Ερντογάν. Σήμερα Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ασχολούνται με την προετοιμασία της διασκέψεως, η οποία προφανώς θα αναζητήσει «ειδικές λύσεις» στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, αλλά κατά παρέκκλιση λόγω ειδικών συνθηκών στην περιοχή.
Η Τουρκία δεν ανήκει στη λέσχη των χριστιανικών κρατών της Ευρώπης, αλλά από τον 16ο αι., όταν ο βασιλεύς της Γαλλίας Φραγκίσκος Α΄ συμμάχησε με τον σουλτάνο Σουλεϊμάν Α΄ για να αντιμετωπίσουν από κοινού τις ηγεμονικές φιλοδοξίες του Αψβούργου αυτοκράτορα Καρόλου Ε’, η Οθωμανική Αυτοκρατορία και στη συνέχεια η Τουρκική Δημοκρατία μετέχουν στο πολιτικό γίγνεσθαι της Ευρώπης, και ευρύτερα της Δύσεως.
Το ίδιο συμβαίνει σήμερα. Δεν απορρίπτει η Αγκυρα τη διαμεσολάβηση της καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ. Αντιθέτως, την επιδιώκει. Οι έκνομες ενέργειές της ορίζουν τη «διπλωματική αφετηρία» των διαπραγματεύσεων που θα ακολουθήσουν για να οδηγήσουν σε λύση «περιεκτική και ισόρροπη». Δεν είναι και τόσο μόνη η Τουρκία.
