Υπάρχει μια παλιά γκραβούρα του 1904 που δείχνει ένα τραμ στη Φρεαττύδα (!) περίπου μπροστά στις βίλες του Σκουλούδη ή του Καμπέρου, πάνω από το σπίτι του Φακιολά.
Η οικία του αρχιμουσικού εκείνου του Δήμου Πειραιά, που οι νεότεροι την γνωρίζουν ως «Αχινός» από το όνομα του εστιατορίου που λειτούργησε εκεί μέχρι πρόσφατα για περίπου 25 χρόνια, είχε ονομαστεί από τον Φακιολά «Τερψιχόρη» προς τιμήν της ομώνυμης μούσας. Αυτό ήταν και το τοπωνύμιο της περιοχής κι ακόμη η στάση του λεωφορείου αυτό το όνομα έχει. Τερψιχόρη. Το χαρακτηριστικό αυτής της μοναδικής νόμιμης κατοικίας που είναι χτισμένη κάτω από τον δρόμο προς την θάλασσα ήταν ακριβώς το γεγονός ότι κρεμόταν προς την ακτή κι αναπτυσσόταν προς τα κάτω σε τρία επίπεδα.
Τώρα βέβαια, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 στο πλάι της έχει ανοιχτεί δρόμος που βγάζει μέχρι την πλαζ και στο -μάλλον αυθαίρετο- πάρκιγκ που έχει δημιουργηθεί μπροστά στο καλυβάκι που στεγάζει τον σύλλογο «Διογένης».
Δεν ήταν πάντα έτσι. Όπως άλλωστε δεν υπήρχε πάντα πλαζ στη Φρεαττύδα. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’70 μπροστά στη Τερψιχόρη υπήρχαν βράχια. Οι παλιότεροι, άνω των 70, θυμούνται τους νέους της εποχής, με πρωταγωνιστή τον μετέπειτα ηθοποιό Κώστα Πρέκα, να κάνουν ριψοκίνδυνες βουτιές από αυτά τα βράχια. Ακριβώς μπροστά στην Τερψιχόρη υπήρχε ένας μικρός προβλήτας για να δένουν βάρκες. Μάλιστα, ο Κώστας Θεριακόπουλος (που με πήρε από το χέρι και με περπάτησε στην μεταπολεμική Φρεαττύδα) θυμάται κατά την περίοδο της Κατοχής Γερμανούς στρατιώτες να κανουν βουτιές ακριβώς από αυτόν τον προβλήτα.
Θυμάται κι άλλα ο «συνταξιδιώτης» μου. Εκεί που σήμερα βρίσκονται τα γήπεδα του τένις και του μπάσκετ, πάνω στην πλαζ της Φρεαττύδας, ίσως ακόμη πιο πίσω, εκεί που βγάζουν τα σκαλοπάτια που οδηγούν στην παραλία, υπήρχε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’60 ένα μικρό ανοικτό θεατράκι. Που μάλιστα μεταπολεμικά είχε φιλοξενήσει ονόματα της εποχής όπως του Αγκόπ ή του Βασιλειάδη.
Αμέσως μετά, εκεί που βρίσκεται σήμερα η Πισίνα, ήταν οι περίφημες «καμπίνες του Κράκαρη». Μια υποτυπωδώς οργανωμένη πλαζ της εποχής. Και στη συνέχεια, εκεί που βρίσκεται σήμερα ο «Παπανικολής» και το Ναυτικό Μουσειο της Ελλάδος, πάνω σην αμμουδιά που υπήρχε, ανάμεσα στις βάρκες και τα καίκια που ήταν τραβηγμένα έξω για καλαφάτισμα, μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του ’60 λειτουργούσε ένα μικρό ταβερνάκι, μια ακόμη από τις πολλές ταβέρνες της Φρεαττύδας όπως ο «Μούκας», ο «Γουζούασης», τα «Μπακαλιαράκια», ο «Βλάχος», ταβέρνες που προπολεμικά τιμούσε με την καθημερινή του παρουσία ο Λάμπρος Πορφύρας.
Σε γενικές γραμμές ο περίπατος αυτός είναι γνωστός στους παλιούς Πειραιώτες. Εκείνο που «χάνουν» οι περισσότεροι είναι η ύπαρξη του συνοικισμού του «Λελούδα». Ο Λελούδας ήταν γιατρός και είχε στην ιδιοκτησία του 5-6 αυθαίρετα σπιτάκια πάνω στη θάλασσα, κάτω από το Ναυτικό Νοσοκομείο, το επιλεγόμενο και «Ρώσικο», ουσιαστικά εκεί που σήμερα βρίσκεται το γραφείο της διοίκησης της μαρίνας, το Λιμενικό Τμήμα και το μπαρ «Όκιο». Στη μια από αυτές τις ψαροκαλύβες παραθέριζε τα καλοκαίρια ο ίδιος ο Λελούδας ενώ τις άλλες τις νοίκιαζε σε φτωχούς ψαράδες.
Δίπλα τους ακριβώς ένας αγωγός έριχνε τα λύματα του νοσοκομείου στη θάλασσα. Μάλιστα ο οδηγός μας αυτής της διαδρομής θυμάται τη δεκαετία του ’50 να περνούν κάτω από τον αγωγό των λυμάτων, όπως αυτά χυνόντουσαν στη θάλασσα, για να κόψουν δρόμο και να πάνε πιο εύκολα από τη Φρεαττύδα, περπατώντας ακριβώς δίπλα στη θάλασσα, στη Λέσχη του Ολυμπιακού, που είχε ήδη μπροστά της τα δυο ανοιχτά γηπεδάκια του μπάσκετ. Πλέον βρίσκονταν στο όριο του πολιτισμού. Πίσω τους ήταν η Φρεαττύδα, μπροστά τους το Πασαλιμάνι. ..
Αναγνώστης Κέντρος
