Καλά είναι στα ράφια των καταστημάτων τα φθηνά προϊόντα από κάθε γωνιά της Γης, όμως μαζί τους έρχονται -διασχίζοντας τα σύνορα από αέρος- και οι αυξημένοι κίνδυνοι για την υγεία. Κάθε χρόνο εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν πρόωρα σε όλο τον κόσμο από παθήσεις που συνδέονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση, όπως έμφραγμα, εγκεφαλικό και καρκίνο των πνευμόνων. Από αυτούς τους πρόωρους θανάτους, εκατοντάδες χιλιάδες οφείλονται σε ρύπανση που έχει μεταφερθεί από μακρινές χώρες.
Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας διεθνούς επιστημονικής έρευνας, η οποία αποκαλύπτει για πρώτη φορά σε πόσο μεγάλο βαθμό η παγκοσμιοποίηση της παραγωγής και του εμπορίου έχει επιφέρει επίσης παγκοσμιοποίηση και «εξαγωγή» της ρύπανσης του αέρα. Σύμφωνα με την μελέτη, είναι κυρίως οι ανεπτυγμένες καταναλώτριες και εισαγωγικές χώρες αυτές που «μεταφέρουν» τη ρύπανση στις παραγωγικές αναπτυσσόμενες χώρες, δηλαδή εκεί όπου πλέον γίνεται η παραγωγή των περισσότερων προϊόντων.
Οι ερευνητές από τη Βρετανία, τις ΗΠΑ, την Κίνα και άλλες χώρες, με επικεφαλής τον χημικό της ατμόσφαιρας Κιανγκ Ζανγκ του Πανεπιστημίου Τσινγκχούα του Πεκίνου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature", ανέλυσαν την αερομεταφερόμενη ρύπανση με μικροσκοπικά σωματίδια ΡΜ2,5 (που έχουν διάμετρο μικρότερη των δυόμισι εκατομμυριοστών του μέτρου και εισχωρούν βαθιά σε όλο το σώμα). Τα εν λόγω σωματίδια, που εκλύονται από εργοστάσια, αεροπλάνα, πλοία κ.α., ευθύνονται για πάνω από το 90% των πρόωρων θανάτων λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι από τους περίπου 3,5 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους μέσα σε ένα έτος που σχετίζονται με τη ρύπανση από σωματίδια ΡΜ2,5, σχεδόν το 12% (411.000) αφορούν θανάτους από ρύπανση σε άλλη περιοχή του πλανήτη, από αυτή όπου συνέβη ο θάνατος. Επίσης εκτιμούν ότι το 22% των πρόωρων θανάτων (762.000) σχετίζονται με προϊόντα και υπηρεσίες που παρήχθησαν σε μια χώρα, αλλά καταναλώθηκαν σε άλλη.
Οι ρύποι που παρήχθησαν στην Κίνα, προκάλεσαν υπερδιπλάσιους θανάτους παγκοσμίως από τους ρύπους οποιασδήποτε άλλης χώρας, ενώ ακολουθεί η Ινδία. Τα σωματίδια ΡΜ2,5 που εκλύθηκαν στην Κίνα, αλλά κατέληξαν με τους ανέμους σε μακρινές περιοχές, εκτιμάται ότι ευθύνονται για σχεδόν 65.000 πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο σε άλλες χώρες, από τους οποίους τουλάχιστον οι 3.100 στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Από την άλλη, η κατανάλωση στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ προϊόντων παραγόμενων στην Κίνα, συνδέεται με σχεδόν 109.000 ετήσιους θανάτους στην τελευταία.
Το πρόβλημα «εξαγωγής» της ρύπανσης σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία είναι ευρύτερο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μελέτης, 2.300 πρόωροι θάνατοι στην Ευρώπη σχετίζονται με ατμοσφαιρική ρύπανση που έρχεται από τις ΗΠΑ, ενώ 47.300 θάνατοι στην Ανατολική Ευρώπη σε ρύπανση που μεταφέρεται από τη Δυτική Ευρώπη.
Όμως, το «κλειδί» είναι η Κίνα με τον τεράστιο πληθυσμό της, τις πολλές εξαγωγικές εργοστασιακές μονάδες της και τις μεγάλες εκπομπές αερίων ρύπων. Ο γίγαντας της Ασίας «εξάγει» περισσότερους πρόωρους θανάτους από κάθε άλλη χώρα, κατ' αρχήν στις γειτονικές χώρες, στην Ιαπωνία και στη Ν.Κορέα (31.000 θάνατοι σε αυτές τις δύο χώρες αποδίδονται σε κινεζική ατμοσφαιρική ρύπανση). Από την άλλη, το 11% περίπου των ετήσιων θανάτων λόγω ρύπανσης του αέρα μέσα στην ίδια την Κίνα, σχετίζονται με προϊόντα που εξήχθησαν για κατανάλωση στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ.
Οι ερευνητές επισημαίνουν την ανάγκη να βελτιωθούν οι τεχνολογίες ελέγχου της ρύπανσης στην Κίνα, στην Ινδία και γενικότερα στην Ασία, όπου πλέον πραγματοποιείται ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής, κυρίως λόγω της φθηνότερης εργασίας. Από την άλλη, τονίζουν ότι η κατανάλωση στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ πρέπει να γίνει πιο βιώσιμη.
Όπως είπε ο Ζανγκ, το θέμα δεν είναι η μία χώρα να κατηγορεί την άλλη ότι της «εξάγει» πρόωρους θανάτους, αλλά να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα ισόρροπα, μέσα από τη διεθνή συνεργασία όλων. Εύκολο να λέγεται, δύσκολο να γίνει...
